Umowa jest jedną z podstawowych czynności prawnych, która dotyczy każdego z nas. Warto poznać podstawowe wyrażenia z nią związane:
| umowa | der Vertrag |
| odstąpić od umowy | von einem Vertrag zurücktreten |
| podpisać umowę | einen Vertrag unterzeichnen |
| przedłużyć umowę | einen Vertrag verlängern |
| rozwiązać umowę | einen Vertrag auflösen |
| spisać/sporządzić umowę | einen Vertrag aufsetzen |
| wykonać umowę | einen Vertrag erfüllen |
| wypowiedzieć umowę | einen Vertrag kündigen |
| zawrzeć umowę | einen Vertrag abschließen/schließen |
| zmienić umowę | einen Vertrag ändern |
Jak rozróżnić odstąpienie, rozwiązanie i wypowiedzenie umowy?
Wiele osób wymiennie używa powyższych pojęć zamiennie. Jest to błędem, gdyż różne są konsekwencje ich zastosowania. Wszystkie te pojęcia prowadzą do tego samego celu, tj. zakończenia obowiązywania umowy. Czym zatem różnią się?
Rozwiązanie umowy może nastąpić jedynie w wyniku porozumienia stron. Każda umowa może zostać rozwiązania przy współpracy obu stron, np. poprzez podpisanie stosownego aneksu do umowy, w którym obie strony zdecydują o zakończeniu umowy.
Prawo odstąpienia od umowy wynika z przepisów ustawy albo umowy. Rozwiązanie umowy następuje poprzez złożenie jednostronnego oświadczenia strony o odstąpieniu od umowy. Należy pamiętać, że odstąpienie od umowy wywołuje skutek wstecz, czyli umowę traktuje się jak nigdy niezawartą. Strony muszą sobie zwrócić wszystko, co w toku jej realizacji od siebie otrzymały. Jest to fikcja prawna zakładająca, że żadnego zobowiązania nigdy nie było. Czasami bywa trudne to w praktyce.
Przykładem umowy, gdzie uregulowane jest ustawowe prawo odstąpienia to umowa o dzieło. W tym przypadku strony mogą sobie zwrócić wszystko, tj. zamawiający zwraca zamówione dzieło, a wykonawca zwraca otrzymane pieniądze. Innym przykładem ustawowego odstąpienia od umowy jest prawo konsumenta do odstąpienia od umowy, który zawarł umowę na odległość lub umowę poza lokalem przedsiębiorstwa. Konsument ma prawo odstąpić wtedy od umowy bez podawania przyczyny w terminie 14 dni.
Strony dodatkowo mogą przewidzieć w umowie umowne prawo odstąpienia. Należy opisać bardzo dokładnie sytuacje, kiedy można skorzystać z tego prawa, a także podać termin, w którym umowa może być rozwiązana poprzez odstąpienie.
Wypowiedzenie umowy może wynikać również z przepisów ustawy albo z postanowień umowy. Wypowiedzenie następuje w drodze jednostronnego oświadczenia woli. Nie potrzebna jest zgoda drugiej strony. W przeciwieństwie do odstąpienia, wypowiedzenie wywołuje skutki na przyszłość. Oznacza to, że nie podlegają zwrotowi świadczenia otrzymane przez stronę w toku trwania umowy. Samo złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu nie oznacza, że momentalnie umowa przestaje obowiązywać. Z reguły wypowiedzenie należy złożyć np. na miesiąc naprzód.
Najczęściej wypowiedzenie dotyczy umów ciągłych związanych ze świadczeniem usług np. najem, dzierżawa, zlecenie. Inne przykłady ustawowego wypowiedzenia umowy to umowa leasingu, umowa rachunku bankowego, umowa pożyczki.
Podsumowanie
Jak widać, wszystkie opisane powyżej formy różnią się między sobą. Najważniejszym rozróżnieniem jest dopuszczalność ich zastosowania: w przypadku wypowiedzenia i odstąpienia tylko, gdy wynika to z umowy lub ustawy, rozwiązanie może nastąpić zawsze, gdy obie strony sobie tego życzą. Drugim wyróżnikiem jest zaangażowanie stron w proces zakończenia umowy: wypowiedzenie i odstąpienie są czynnościami jednostronnymi, czyli są ważne bez względu na zgodę drugiej strony lub jej brak, podczas gdy rozwiązanie wymaga współpracy obu stron.
