Źródła prawa UE
Istnieją dwa podstawowe źródła prawa UE: prawo pierwotne oraz prawo wtórne.
Prawo pierwotne tworzą traktaty ustanawiające ramy porządku prawnego Unii Europejskiej. Do prawa wtórnego zaliczają się instrumenty prawne przyjęte na podstawie tych traktatów, takie jak rozporządzenia, dyrektywy, decyzje i umowy. Oprócz tego istnieją ogólne zasady prawa UE, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz prawo międzynarodowe.
Cechą wyróżniającą prawo europejskie jest możliwość jego bezpośredniego stosowania przed sądami państw członkowskich („skutek bezpośredni”) oraz niestosowanie prawa państwa członkowskiego w razie kolizji z prawem UE („nadrzędność” prawa UE).
Prawo pierwotne UE (traktaty)
Prawo pierwotne należy rozumieć jako nadrzędne źródło prawa w Unii Europejskiej. Znajduje się ono na szczycie europejskiego porządku prawnego i tworzą je przede wszystkim następujące traktaty:
- „traktaty założycielskie”: Traktat o Unii Europejskiej oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
- protokoły i załączniki do traktatów, traktaty o przystąpieniu państw członkowskich do Unii Europejskiej oraz pozostałe traktaty.
Łącznie traktaty te ustalają podział władzy między Unię a państwa członkowskie, regulują proces decyzyjny, uprawnienia instytucji UE oraz zakres ich działalności w każdej dziedzinie polityki.
Prawo wtórne UE (prawodawstwo, umowy itp.)
Na prawo wtórne składają się tak zwane akty jednostronne i umowy.
Akty jednostronne zostały w większości wymienione w art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Są to: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie i zalecenia.
Akty prawnie wiążące przyjęte w drodze procedury ustawodawczej (takie jak rozporządzenia, dyrektywy i decyzje ramowe) nazywane są aktami ustawodawczymi lub „ustawodawstwem”.
Do umów zalicza się: umowy lub konwencje międzynarodowe podpisane przez Wspólnotę lub Unię Europejską i państwo lub organizację spoza UE, umowy między państwami członkowskimi oraz porozumienia międzyinstytucjonalne zawierane przez różne instytucje UE.
Art. 288 TFUE (w wersji polskiej i niemieckiej)
Wersja polska
W celu wykonania kompetencji Unii instytucje przyjmują rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.
Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.
Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.
Decyzja wiąże w całości. Decyzja, która wskazuje adresatów, wiąże tylko tych adresatów.
Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej
Wersja niemiecka
Für die Ausübung der Zuständigkeiten der Union nehmen die Organe Verordnungen, Richtlinien, Beschlüsse, Empfehlungen und Stellungnahmen an.
Die Verordnung hat allgemeine Geltung. Sie ist in allen ihren Teilen verbindlich und gilt unmittelbar in jedem Mitgliedstaat.
Die Richtlinie ist für jeden Mitgliedstaat, an den sie gerichtet wird, hinsichtlich des zu erreichenden Ziels verbindlich, überlässt jedoch den innerstaatlichen Stellen die Wahl der Form und der Mittel.
Beschlüsse sind in allen ihren Teilen verbindlich. Sind sie an bestimmte Adressaten gerichtet, so sind sie nur für diese verbindlich.
Die Empfehlungen und Stellungnahmen sind nicht verbindlich
