Uczestnicy rozprawy karnej
O oskarżonym czy prokuraturze wiele osób słyszało w kontekście rozprawy karnej. Jednak obok prokuratora mogą występować inni oskarżyciele – oskarżyciel posiłkowy i prywatny.
Oskarżyciel posiłkowy
W tej roli występuje pokrzywdzony czyli osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przestępstwem. By pokrzywdzony mógł aktywnie brać udział w postępowaniu karnym musi złożyć oświadczenie o zamiarze wykonywania uprawnień oskarżyciela posiłkowego. Oświadczenie takie powinno się zgłosić ustnie na rozprawie albo pisemnie najpóźniej do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej.
Jeśli pokrzywdzony tego nie zrobi, nie będzie mógł m.in. zadawać pytań oskarżonemu i świadkom, składać wniosków dowodowych ani nawet złożyć apelacji od wyroku, jeśli nie będzie zadowolony z jego treści (za wyjątkiem wyroku warunkowo umarzającego postępowanie). Oskarżyciel posiłkowy występuje na rozprawie obok oskarżyciela publicznego (prokuratora), popierając oskarżenie. Działanie obok prokuratora oddaje tłumaczenie na język niemiecki poprzez użycie słowa neben w słowie Nebenkläger.
Oskarżyciel prywatny
Przepisy karne umożliwiają skierowanie do sądu własnego aktu oskarżenia również przez pokrzywdzonego, który nazywany jest wtedy oskarżycielem prywatnym.
Wśród przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, wynikających z ustawy Kodeks karny (dalej jako: kk), należy:
a) średnie lub lekkie uszkodzenie ciała (art. 157 § 2-4 kk);
b) zniesławienie (art. 212 kk);
c) zniewaga (art. 216 kk);
d) naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 kk).
W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny. Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł oskarżenie prywatne, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego.
Jak to jest w Niemczech?
U niemieckiego sąsiada także występuje oskarżyciel posiłkowy. Zachęcam do przeczytania krótkiego artykułu na ten temat w języku niemieckim w celu szlifowania słownictwa:
Także w prawie niemieckim występuje instytucja oskarżyciela prywatnego. Artykuł w języku niemieckim znajdziesz poniżej:
Przydatne słownictwo
Poniżej kilka wyrażeń zaczerpniętych z podanych wyżej artykułów:
der Verletzte – pokrzywdzony
die Staatsanwaltschaft – prokuratura
der Beweis – dowód
die Beleidigung – zniewaga
an der Hauptverhandlung teilnehmen – brać udział w rozprawie
die Bedrohung – groźba karalna
das Recht zur Einsicht in die Akten – prawo wglądu do akt
die Körperverletzung – uszkodzenie ciała
die Privatklage erheben – wnieść oskarżenie prywatne
